معرفی اجزای سوله

در زندگی صنعتی امروزه، می­توانیم از سوله به عنوان مهم‌ترین و اصلی­ترین سازه­ مورد نیاز انسان برای رفع امورات صنعتی خود نام ببریم. اگر نمی‌دانید سوله چیست، باید بگوییم که سوله ­ها، سازه­هایی هستند بسیار بزرگ، از جنس فلز، بدون داشتن ستون­های میانی و با سقف‌هایی شیب‌دار که به واسطه­ مهندسین این حرفه ساخته می‌شوند.

اجزای سوله‌ها باید با کمال دقت، ظرافت، تمرکز بالا، محاسبه­ های تکنیکی و پیچیده­ای اجرا شوند. از ویژگی‌های بسیار مهم و ظاهری سوله ­ها می‌توان به ابعاد و دهانه‌های بسیار بزرگ­ آن‌ها اشاره کرد.

همانند تمامی امکانات صنعتی مورد نیاز انسان، قطعاً سوله نیز به نسبت کاربرد و مصرف خود، تعاریف و مصارف متفاوتی پیدا می­کند. با توجه به تمامی تعاریف، می­توان گفت که سوله از مستحکم ­ترین، با صرفه­ ترین و همچنین پر کاربردترین سازه‌های فلزی در سطح جهان است که در زمینه‌های مختلف و بنا به نیاز، از آن استفاده می‌شود. سوله ­ها در ظاهر و کاربرد مصرفی خود، تفاوت‌های بسیار زیاد و مهمی با دیگر سازه‌ها دارند؛ از جمله طراحی و خصوصیات ظاهری ساخت، که همین امر باعث شده تا علاقه­ مندان و طرفداران بسیاری در حوزه­ ها و صنایع مختلف داشته باشند (مرغداری‌ها، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، اسکلت ساختمان‌ها، کارخانه‌ها، سالن‌های ورزشی، تعمیرگاه‌ها، آشیانه‌ی هواپیماهای کوچک و همچنین دیگر صنایع)

اجزای سوله

سوله‌ها متشکل از قاب‌های شیب‌دار متعدد متصل به هم هستند که در واقع به آن‌ها قاب­ های اصلی می­گویند. این قاب­ها به واسطه اجزای مختلفی که به یکدیگر وصل می‌شوند، باعث مقاومت قاب­ ها در برابر نیروهای ثقلی و جانبی مانند زلزله، باد و … که بر سوله وارد می­­ آید، می‌شوند. حال به اجزای سوله می­پردازیم:

قاب‌های اصلی

قاب­های اصلی سوله را ستون‌­ها و تیر­ها تشکیل‌ می­دهند که از مهم‌ترین و اصلی­ ترین اجزای قاب­ ها هستند. ستون‌های سوله و تیر شیب‌دار، از اصلی‌ترین و مهم‌ترین اجزای تشکیل‌ دهنده سوله‌ها هستند. تیرهای شیب‌دار سوله را اصطلاحاً رفتر می­ نامند. ساختار سازه­ هایی که در کشور ما طراحی و تولید می‌شوند، رفترها و ستون‌هایش غیر منشوری هستند.

بزرگ بودن دهانه سوله‌ها، باعث می‌شود تا ابعاد تیرها و ستون‌های لازم، بزرگ‌تر از پروفیل‌های موجود در بازار باشند و به همین دلیل است که پروفیل­ های موجود در بازار برای اجرای این سازه‌ها کارایی ندارند.

لاپه یا پرلین

تیرهای فرعی سقف سوله را پرلین­ها تشکیل می­دهند. پرلین­ها در راستای طول سوله و در فاصله‌های تعیین شده مابین قاب­های اصلی قرار می­گیرند. پرلین­ ها وظایفی دارند که اصلی­ترین آن‌ها تحمل وزن سقف و پوشش دیوارها است. پرلین­ ها را با نبشی­ های متصل کننده و پیچ، به رفتر قاب­ های اصلی وصل می­شوند.

میل مهارهای سقفی یا سگراد

این میل­ها با اثر پیچشی که دارند، بر اثر بارهای ثقلی، مقاومت مناسبی از خود نشان می­دهند. سازندگان تلاش می­کنند که در جهت ضعیف نگه داشتن مقطع لاپه­ ها، با میل مهارهایی که در سقف استفاده می­کنند، به نتیجه مطلوب برسند.

سگرادها، منتقل کننده نیروهای ثقلی وارده شده به رأس سوله هستند. سگرادها و لاپه ­ها را به وسیله پیچ به یکدیگر متصل می­کنند.

لاپه جانبی یا گیرت

گیرت­ها، نماد و اجزای مفصلی در جداره سوله­ ها هستند که برای نگه داشتن دیوارهای سبک، مورد استفاده قرار می­گیرند. این اجزا، بار ثقلی که به دیوارها وارد می‌شوند و بار باد را متحمل می‌شوند. وظیفه اصلی گیرت­ ها، به دلیل شکل ناودانی بودنشان، انتقال بار باد به ستون‌ها است. نحوه اتصال گیرت­ ها به یکدیگر و همچنین به ستون­ ها، اغلب مفصلی است.

با توجه به این مسئله که نیروهای باد از نیروهای ثقلی بزرگ‌تر هستند، طراحی گیرت­ها را به شکلی انجام می­دهند که با انعطاف در خمش­هایی که دارند، نیروهای ثقلی وارده را تحمل کنند.

استرات

از متصل‌کننده‌­های قاب‌های اصلی سوله به یکدیگر، می­توان به استرات­ ها اشاره کرد. از استرات‌ها می­توان به عنوان مهارکننده طولی برای قاب‌های سوله استفاده کرد زیرا با وجود آن‌ها، فشارهای وارده بر ستون کاهش می­یابد. در این مورد هم مثل موارد ذکر شده، نحوه اتصال استرات ­ها به ستون‌ها به شکل مفصلی است. از بزرگ‌ترین تفاوت­های استرات و گیرت، در نوع عملکرد و اتصالشان است. گیرت­ ها را می­توان نگه‌دارنده‌های دیوارهای سبک دانست که وظیفه­شان مقاومت در برابر نیروهای ثقلی و باد است.

مهاربندهای اصلی قائم

از انواع مهاربند، اغلب در سیستم­های ساختمانی، برای تأمین سیستم باربری در راستای طولی استفاده می‌شود. میلگردهای مورد استفاده در مهاربندهای سوله، اغلب میلگرد، دوبل نبشی و دوبل ناودانی هستند.

مهاربند سقف

از وظایف مهم مهاربندهای سقفی که یکی از اجزای سوله هستند، کمک کردن به انتقال بارهای وارده ناشی از سقف، فراهم کردن صلبیت کافی در سقف و … است. در ضمن طراحی میل مهارهای سقفی به‌ شکل کششی است.

 وال پست

وال پست به اجزایی از سوله گفته می‌شود که سبب ایستایی در دیواره سوله­ ها می‌شوند. نام دیگر وال پست­ ها ستون باد است که به عنوان کاهش دهنده میزان بادگیری در ستون­های اصلی، مورد استفاده قرار می­گیرند. البته می­توان از وال پست­ ها به عنوان پایه درهای ورودی سوله کمک گرفت.

 سینه بند

به وسیله سینه بند و پیچ، می­توان بال انتهایی رفتر را به لاپه وصل کرد. مقطع مصرفی برای سینه بند، اغلب نبشی است.

پی

از پی­ منفرد در سوله­ ها، برای انتقال نیرو به خاک استفاده می‌شود. سوله‌ها به نسبت ساختمان‌های فلزی از وزن کمتری برخوردار هستند و نیروی جانبی باد نیز، نسبتا از نیروی زلزله بیشتر است؛ به همین خاطر است که در جهت طولی سوله از پی­های منفرد استفاده می­کنند.

فلزی بودن ستون‌ها در سوله، گاهی به معضل بزرگی تبدیل می‌شود چراکه ممکن است قسمت انتهایی آن‌که در خاک قرار دارد، دچار خوردگی شده و دوام سوله را پایین ­آورد. به همین دلیل، با ساخت ستونک­های کوتاه بتنی، از عوامل خورنده در زیر زمین جلوگیری می‌شود.

برای ساخت و طراحی سوله، نحوه اتصال ستون‌ها به پی، به شکل مفصلی انجام می‌شود.

جرثقیل سقفی

در محیط­های صنعتی مختلف، هنگامی­که وزن تجهیزات بیشتر از یک‌تن باشد، سریعاً نیاز به جرثقیل سقفی حس می‌شود که برای راحتی جابجایی‌های سنگین، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همان‌گونه که از نام جرثقیل سقفی مشخص است، این وسیله بسیار پرکاربرد، در سقف سوله­ ها تعبیه می‌شود.
در واقع می­توان جرثقیل سقفی را به دو گروه اصلی تقسیم کرد؛ جرثقیل سقفی تک پل و جرثقیل سقفی دو پل؛ که هر یک از آن‌ها بر اساس شرایط مربوط به سالن­ های محل نصب، به دو زیردسته تقسیم می‌شوند؛

• جرثقیل سقفی تک پل رونشین و جرثقیل سقفی تک پل آویز
• جرثقیل سقفی دو پل رونشین و جرثقیل سقفی دو پل آویز

از جرثقیل­ های سقفی می­توان در حرکت‌های طولی و عرضی در همه قسمت­ های سالن استفاده کرد. اجزای تشکیل دهنده آن پل، ریموت، ارابه و چرخ‌های راهبر هستند.

جرثقیل­ها بر روی تیر حمال قرار می‌گیرند که حرکت را برای جرثقیل آسان می­کنند. همچنین تیر حمال، بر روی تیر نشیمن یا براکت که به ستون جوش داده می‌شود، قرار می‌گیرد.

 تاج

به قسمت بالایی فریم سوله­ ها که محل وصل شدن دو رفتر به یکدیگر است، تاج سوله و یا تاج فریم می­گویند.

تجهیزات سوله سازی

برای ساخت سوله­ ها، از انواع تجهیزات و ابزارهای خاص استفاده می‌شود که بستگی به نوع سوله و روش ساخت سوله دارد. در ساخت سوله‌های قدیمی، به دلیل عدم استفاده از علم روز دنیا و ابزارهای مجهز، استحکام و قدرت کمتری دیده می‌شود. اما در سوله‌های جدید یا خرپایی، تجهیزات و ابزارآلات به کار گرفته شده، قدرتمندتر و امروزی­ تر هستند و به همین علت، با کیفیت ­تر و مستحکم­ تر ساخته می‌شوند.

قیمت ساخت سوله

هزینه و قیمت، مهم‌ترین بخش شروع هر کار است. برآورد هزینه، برای هر دو طرف قراراداد (هم کارفرما و هم مجری) بسیار مورد اهمیت است، چراکه بسته به نوع کاربری و بودجه در نظر گرفته شده، باید ساخت و ساز شروع شود. یک عامل تاثیرگذار در قیمت، وزن سوله است که بنا به بالا و پایین بودن آن، قیمت سوله نیز افزایش و کاهش خواهد داشت. برای ساخت سوله­ های تیرورقی جهت بالا بردن مقاومت سازه، از متریال بیشتری استفاده می‌شود که امروزه امری اشتباه است و به همین دلیل است که به آن سازه، سوله سنگین می­گویند. قیمت سوله سنگین نسبت به سوله تیر با جان سینوسی بیشتر است. بنابراین پیشنهاد اغلب سازندگان و کارفرمایان سوله، سوله تیر با جان سینوسی است با وجود دهانه­ های بزرگ‌تر، هزینه­ های مقرون به‌صرفه‌تری دارند و از مقاومت و استحکام بالایی برخوردارند.

سوله استاندارد

از دیگر مواردی که قبل از انجام و ساخت پروژه باید مورد تائید سازمان مقررات قرار گیرد، ابعاد استاندارد سازه است. ابعاد دهانه، طول و ارتفاع سوله، بایستی دقیقاً طبق استاندارد ارائه شده توسط سازمان مربوطه باشد و مورد تائید ایشان قرار گیرد.

در حال حاضر، با توجه به علم روز جهان، یکی از اجزایی که در ساخت سوله استاندارد مورد توجه قرار می­گیرد، تیر با جان موج­دار یا همان تیر ورق سینوسی است که به آن شاه­ تیر نیز می­گویند. این ابزار سبب پایین آمدن هزینه برای ساخت سوله خواهد شد. از دیگر ویژگی ­های این تیرها، ضخامت پایین و بال­های ورقه‌ای فولادی و پهن آن هست.

در پایان

امروزه یکی از سازه‌های بسیار محبوب در صنعت ساخت و ساز، سوله است. سوله، درواقع یک نوع ساختمان فولادی از پیش ساخته است که با توجه به کاربرد، نقشه کارگاهی، مساحت و متریال مورد نظر، با هزینه‌های متفاوتی ساخته می‌شود. در این مطلب، به انواع اجزا و تجهیزات سوله پرداختیم که امیدواریم برایتان مفید باشد.